Streszczenie
"Ballady i romanse" – zbiór ballad Adama Mickiewicza, wydany w 1822 w Wilnie jako część pierwszego tomu "Poezyj". Uważany jest za początek rozwoju gatunku ballady w literaturze polskiej oraz za manifest polskiego romantyzmu. Jednocześnie "Ballady i romanse" pozostają w związku z gatunkami literackimi poprzedniego okresu, zwłaszcza z dumą, dumką i sielanką. Ballady Mickiewicza są silnie osadzone w realiach historycznych i lokalnych. Miejsce akcji jest ściśle określone ("Świteź", "Płużyny", "Ruta" i in.). W tę oswojoną rzeczywistość wkracza świat nadprzyrodzony, w codzienność ingerują siły nadprzyrodzone, a to, co znane, okazuje się niebezpieczne i tajemnicze. Ingerencje świata nadziemskiego mogą mieć charakter etyczny – to, co nadprzyrodzone, ocenia czyny ludzkie i wprowadza ład moralny, wymusza odpowiedzialność za czyny i wymierza karę za popełnione zło (m.in. ballady "Lilije", "Rybka", "Świtezianka"). Taka wizja rzeczywistości, według której w każdym momencie może dojść do przenikania się codzienności ze światem pozazmysłowym, miała charakter polemiczny wobec racjonalnych poglądów oświeceniowych. Szczególnie polemiczny charakter ma ballada "{Romantyczność", w której oświeceniowemu racjonalizmowi (reprezentowanemu przez postać starca) przeciwstawiony zostaje postulat wiary w poznanie pozaracjonalne i istnienie zjawisk niemożliwych do objęcia przez rozum. Występujące w tomie opisy przyrody służą wprowadzeniu nastroju tajemniczości i grozy. Uzyskiwany jest on poprzez takie elementy pejzażu, jak: dzikość, cisza, szum wiatru, światło księżyca, cmentarz, stara cerkiew itp.[3] Czesław Zgorzelski nazwał "Świteź", "Świteziankę" i "Rybkę" utworami „rusałczanymi”, które „opierają «dziwność» romantyczną fabuły na cudowności przeobrażeń wiążących człowieka z przyrodą”. Utwory "Ballad i romansów" napisane są w różnej tonacji – od poważnych po żartobliwe ("To lubię", "Pani Twardowska"). Przed wierszem Romantyczność Mickiewicz zamieścił fragment z "Hamleta", dramatu Williama Shakespeare’a. /Wikipedia
